1) diabeł groch na kimś młócił ‘ktoś, kto ma ospowatą twarz’. Zwrot.
2) książk. diabeł patrzy komuś z oczu ‘ktoś wygląda na niebezpiecznego, złego’. Zwrot.
3) diabeł wenecki, zamorski ‘ktoś dziwacznie, egzotycznie wyglądający’. Wyrażenie rzeczownikowe. Diabeł wenecki ‘nazwa prawdopodobnie pochodzi od zabawek wyrabianych dawniej w Wenecji − szklanych słoiczków z umieszczoną w środku postacią diabełka, poruszających się przy zmianie ciśnienia atmosferycznego’.
4) diabeł w kimś pali ‘ktoś się czymś bardzo podnieca’. Zwrot.
5) masz, diable, fartuch, fartuszek, kaftan, kubrak, tabakę‘ a) a to dopiero, b) stało się coś nieprzewidzianego, kłopotliwego’. Fraza. Kubrak ‘być może ukr. kubrak z tur. kubur − okrycie − albo śrdw.-łac. rubrum − ubranie (przez niem.); a) rodzaj kurtki, zwykle z materiału gorszego gatunku, b) krótki ubiór kobiecy przylegający do figury, noszony w XVII−XVIII wieku, c) męski kontusz z płótna lub sukna noszony przez służbę w XVIII wieku’. ♦ Masz, babo, placek.
6) mieć diabła za pazuchą ‘być złym, niespokojnym, złośliwym’. Zwrot. Pazucha 'daw. zanadrze'.
7) nadziewać kogoś diabłami ‘przeklinać kogoś’. Zwrot.
8) pójść diabłu pod rogi na czymś, o coś ‘być gotowym na wszystko, być ryzykantem’. Zwrot.
9) (za)palić Panu Bogu świeczkę a diabłu dwie, i diabłu
kaganiec ‘być dwulicowym; asekurować się, starając się zadowolić interesy dwóch przeciwnych sobie stron’. Zwrot. Kaganiec ‘przest. koszyk żelazny albo garnek z palącym się wewnątrz ogniem, używany do oświetlenia’. ♦ Panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek.
10) żart. zjadłby diabła z rogami ‘ktoś jest bardzo głodny’. Zwrot. ♦ Móc zjeść konia z kopytami.
11) zjadłyby sto diabłów, gdyby, jeżeli, żeby ‘w żadnym wypadku nie zrobiłby czegoś’. Zwrot.
12) zje diabła ‘o czymś, czego nikt nie dokona, co nigdy się nie stanie. Zwrot. ♦ (Prędzej) kaktus komuś (na dłoni) wyrośnie (niż coś się stanie).
